Jak budować relacje rówieśnicze w szkole (nie tylko) zróżnicowanej kulturowo?

W budowaniu relacji rówieśniczych niezwykle ważnym jest stworzenie bezpiecznej przestrzeni. Bezpiecznej, czyli jakiej? Takiej, w której wszyscy uczestnicy będą czuć się komfortowo, nie będą podlegać ocenie i osądom, ani też nie będą zawstydzani, krytykowani czy "hejtowani". Niektóre badania potwierdzają, że młodzi ludzie boją się zabierać głos na forum klasy, gdyż obawiają się właśnie krytyki czy negatywnej oceny ze strony rówieśników.

Rozwijanie i wspieranie bezpiecznych i właściwych relacji rówieśniczych zapobiega wykluczeniu ze społeczności klasowej i szkolnej. Edukacja włączająca wszystkich uczniów bez względu na ich pochodzenie społeczne, etniczne, rasowe czy ze względu na niepełnosprawność, przeciwdziała również zaburzeniom zdrowia psychicznego, w tym stanów lękowych i depresyjnych. Co więcej istnieją również dowody, że właściwie kształtowane relacje rówieśnicze pozytywnie korelują z wynikami w nauce. Młodzi ludzie wchodząc ze sobą w różnego rodzaju interakcje, nabywają istotnych dla ich przyszłego życia kompetencji społecznych (m.in. empatii, zaufania, współpracy, rozwiązywania problemów, zaangażowania) oraz umiejętności radzenia sobie z różnymi sytuacjami (konflikt, zachowanie agresywne, krytyka, etc.).

Jak zatem tworzyć bezpieczną przestrzeń dla rozwijania relacji rówieśniczych? Bez wątpienia istotną rolę w tym procesie odgrywa nauczyciel, który organizuje i zarządza tą przestrzenią. Można zatem:

• wprowadzić wspólnie akceptowane normy i zasady, wśród których warto zaproponować poufność/dyskretność, uczenie się na błędach oraz słuchanie innych;
• unikać zawstydzania, gdy uczeń czegoś nie wie, nie potrafi lub nie rozumie;
• wspierać dobrowolny udział (nie zmuszać do zabierania głosu, dzielenia się refleksjami);
• przewidywać konflikty i rozwiązywać ich zanim nastąpi eskalacja;
• wspólnie podejmować decyzje (tam, gdzie pozwala prawo) dotyczące życia społeczności klasowej i szkolnej;
• zachęcać do wspólnego dzielenia się swoimi zainteresowaniami, pasjami, hobby (np. tydzień uczniowskich zainteresowań, szkolne konferencje uczniowskie, festiwale tematyczne);
• rozwijać i podtrzymywać szkolne rytuały (powitania i pożegnania; cytowania; dzielenie się informacjami; "polacajki");
• wspólnie pisać bloga klasowego lub szkolnego;
• tworzyć memy o sobie, klasie, nauczycielu, etc.
• wspólnie gotować; uprawiać ogród;
• wykorzystywać gry na "przełamywanie lodów" lub budowanie zespołu/grupy (będziemy jeszcze o tym pisać na naszym blogu)

Powyższe propozycje z powodzeniem można stosować również w klasach zróżnicowanych kulturowo. Jeśli w szkole są dzieci z tłem imigracyjnym, warto wykorzystać ich potencjał kulturowy poprzez organizację tygodnia kulturowego, wspólnego gotowania potraw (znajdować podobieństwa i różnice), prezentowania dzieł literackich, ale także (a może przede wszystkim) wytworów popkulturowych (filmy, muzyka, sport).

Dodatkowo warto:

• zwiększyć świadomość kulturową zarówno własną jak i uczniów. Poprzez organizowanie przestrzeni do dzielenia się wiedzą na temat tradycji, świąt, interesujących faktów o danej kulturze, nie tylko wiemy więcej i radzimy sobie z negatywnymi stereotypami, ale także okazujemy szacunek dla różnic kulturowych. Dobrym pomysłem jest również wypracowanie podejścia do drażliwych kwestii np. historycznych czy stereotypów narodowych (będziemy jeszcze o tym pisać na naszym blogu);
• nauczyć się od uczniów z tłem migracyjnym podstawowych zwrotów w ich języku (‘dzień dobry’, ‘dziękuję’, ‘do widzenia’, ‘jak mogę ci pomóc’). Można wywiesić infografiki z tymi słowami na ścianie w klasie lub innej wspólnej przestrzeni w szkole;
• stworzyć przestrzeń w klasie lub szkole, gdzie reprezentanci różnych kultur (w tym polskiej, ale także lokalnej, regionalnej) przyniosą różne artefakty symbolizujące kulturę np. książki, postery, symbole, zabawki, etc.
• o ile to możliwe, włączyć treści dotyczące różnorodności kulturowej do zajęć, które prowadzimy.

Budowanie zdrowych relacji rówieśniczych jest procesem dynamicznym i długotrwałym, dlatego warto o nich pamiętać w codziennej praktyce wychowawczej.

Więcej o tym, jak budować relacje rówieśnicze dowiecie się Państwo z naszych szkoleń. Zapraszamy do kontaktu.