Dobry prompt, zły prompt - jak nauczyciele mogą usprawnić pracę z AI

Dlaczego odpowiedzi AI nie zawsze są satysfakcjonujące? Dlaczego AI odpowiada zbyt ogólnikowo? Dlaczego popełnia tyle błędów? Im dłużej pracujemy ze sztuczną inteligencją, tym więcej tego typu pytań sobie zadajemy. Zatem skąd się biorą te problemy?

Powodów może być kilka. Chciałbym, pomijając niedoskonałości samego AI, skupić się na przyczynie, na którą mamy bezpośredni wpływ – na jakości naszych promptów.

Załóżmy, że jestem nauczycielem matematyki i zawsze towarzyszy mi asystent (prawdziwa osoba, nie AI). Jest on obecny na wszystkich lekcjach i przerwach. Zna uczniów moich klas. Uczestniczy w sprawdzaniu testów i planowaniu przyszłych lekcji. Widzi, słyszy i w zasadzie czuje to, co ja. Jako mój asystent, pomaga mi w zadaniach, które mu zlecę. Jeśli poproszę go:

Przygotuj zestaw zadań na jutrzejszą lekcję

to mogę założyć, że wywiąże się z tego zadania zgodnie z moimi oczekiwaniami. Dlaczego?

Nie tylko ma odpowiednie kompetencje (jest matematykiem, jest pracowity i skrupulatny), ale też zna wiele szczegółów dotyczących sytuacji. Na przykład:

• Wie, o jaką klasę chodzi.
• Wie, że obecnie realizuję na lekcjach powtórkę całego działu geometrii
• Wie, że chodziło o zadania dla klasy czwartej szkoły podstawowej
• Wie, że w klasie mam 24 uczniów
• Wie, że 2 uczennice bardzo dobrze radzą sobie z tym tematem, a 3 uczniów ma kłopot w zrozumieniu obliczania pól trójkątów
• Wie, że jeden uczeń jest w spektrum autyzmu, a inny ma ADHD
• Wie, że w sali jest dostępna tablica interaktywna
• Wie, że chociaż lekcja trwa 45 minut, to na początku pojawi się dyrektor z ważnym komunikatem co zapewne skróci lekcję do 35-40 minut.

Mój asystent nie otrzymał tych danych ode mnie. On o nich wiedział. Zna mnie, wie, jak i z kim pracuję, więc może przygotować zlecone zadania zgodnie z moją intencją pomimo tego, że tej intencji nie opisałem.

A jak zadziała tu asystent AI (ChatGPT)? Sprawdźmy

Wyszło nieźle, ale

• Zadań jest za dużo – nie uda się ich wszystkich rozwiązać na jednej lekcji
• Brakuje zadań zindywidualizowanych i dostosowanych do uczniów o specjalnych potrzebach
• Brakuje informacji, jak z zadaniami pracować w dostępnej sali

Chociaż sztuczna inteligencja nieźle sobie poradziła z poleceniem podając szerokie spektrum zadań, to otrzymana odpowiedź wymaga ode mnie dodatkowego nakładu pracy, aby dostosować zakres pod kątem wymagań rzeczywistości.

A teraz nadajmy kontekst naszemu zadaniu:

Teraz wyszło znacznie lepiej. Zadań jest mniej, są przykłady zadań zindywidualizowanych a nawet dostosowanych - propozycje wykorzystania tablicy interaktywnej dla dziecka z ADHD. Nie oznacza to, że moje zadanie zostało zakończone, ale dalsza praca na pewno pójdzie już sprawnie.

Powyższy przykład bardzo dobrze obrazuje to, jak istotne są wysokiej jakości prompty. Możemy też na jego podstawie wyszczególnić trzy istotne elementy, które ostatecznie przyjmują formę wzorca dla naszych promptów. Wzorzec ten nazywam „cel – kontekst – zadanie” i – moim zdaniem – jest on najważniejszym wzorcem pisania promptów.

Przeanalizujmy zatem jego 3 składowe:

Cel

Określenie celu pozwala AI trzymać się pewnej określonej ścieżki i zapobiega generowaniu informacji nieistotnych. Odpowiedzi będą lepiej dostosowane do naszych intencji.

Czego innego oczekujemy od AI, gdy szukamy pomocy podczas przygotowywania szkolnego konkursu, wprowadzania do nowego tematu czy lekcji powtórkowej, nawet jeśli w każdym z tych przypadków zadanie jest takie samo, np. przygotowanie testu.

Kontekst

Bez odpowiedniego kontekstu AI nie będzie w stanie wygenerować odpowiedzi, która pasuje do sytuacji, w której się znajdujemy. Częściej możemy spodziewać się halucynacji albo odpowiedzi, które są zbyt ogólne albo obszerne. Kontekst to jest ten element prompta, w którym dajemy sztucznej inteligencji trochę informacji o sobie.

Pamiętajmy jednak, aby nadawać kontekst, który jest istotny z punktu widzenia naszego celu i zadania. Przykładowo - podanie pogody na dany dzień nie ma sensu w przypadku przygotowywania zadań z geometrii, ale już podczas szukania zabaw integrujących uczniów, może być konieczne (jeśli myślimy o zabawie na boisku szkolnym).

W tym punkcie warto wspomnieć, że niektóre narzędzia AI (np. ChatGPT) mają zaimplementowaną „pamięć”. Gdy wysyłamy prompty, narzędzia te zapisują sobie o nas pewne informacje i korzystają z nich podczas odpowiedzi na przyszłe zapytania. ChatGPT pozwala tę opcję wyłączyć lub mieć nad nią pewien nadzór. Możemy przeglądać informacje, które na nasz temat zostały zapisane i usuwać te, których nie chcemy brać pod uwagę w przyszłych konwersacjach. Funkcja pamięci powinna mieć raczej charakter ogólny, wykorzystywany we wszystkich konwersacjach, więc nie zwalnia nas z zadania nadawania kontekstu naszym promptom.

Zadanie

Zadanie to element prompta, w którym definiujemy, czego tak naprawdę oczekujemy od AI. Może to być proste polecenie (wygeneruj test) lub też bardziej złożone, które może uwzględniać – na przykład – format oczekiwanej odpowiedzi („wygeneruj kartę pracy w dokumencie Word”, „przedstaw wyniki w tabelce”).

Dzięki promptom opartym na wzorcu „cel – kontekst – zadanie” jesteśmy w stanie uzyskiwać spektakularne rezultaty w pracy z asystentami AI. Przygotowanie dobrego prompta wymaga jednak trochę wysiłku. Czy ma on sens, skoro równie dobrze możemy ten wysiłek włożyć w pracę nad poprawienie odpowiedzi „złego prompta”? Moim zdaniem warto poświęcić czas na pisanie dobrych promptów. Często wystarczy bowiem w dalszej pracy skopiować prompt, który dał zadawalające wyniki, do nowej konwersacji z asystenem AI, podmienić w nim cel i zadanie, zmodyfikować nieco kontekst i otrzymać następne dobre odpowiedzi. Taki prompt staje się świetnym szablonem przyszłych konwersacji z AI.

Warto mieć w swoim repertuarze zbiór takich szablonów na różne okazje. Bardzo przyspiesza i ułatwia to wykonywanie pracy. Wzorzec „cel – kontekst – zadanie” jest istotny również z innego powodu. Często łączy się on z innymi wzorcami jeszcze bardziej optymalizując i dynamizując nasza pracę.

O tym i innych wzorcach opowiadam podczas szkolenia Promptuj jak zawodowiec. ChatGPT w pracy nauczyciela